Szanowni Państwo,

Poniżej przesyłamy opinię prawną mec. Macieja Bocheńskiego dotyczącą (finalnej wersji) zmian przepisów dotyczących psychoterapii, które wejdą w życie od 1.01.2024 r. 

Zarząd PTTPB pragnie podkreślić: 

1. Wyrażamy zaniepokojenie zapisaniem na poziomie ustawowym dopuszczenia do szkoleń i prowadzenia psychoterapii_jako_metody_leczenia (a nie tylko psychoterapii jako oddziaływania „samorozwojowego”) osób o dowolnym wyższym wykształceniu magisterskim. W tej sytuacji kluczowa dla jakości psychoterapii staje się rola Stowarzyszeń akredytujących kursy psychoterapii.
   
   Mamy nadzieję, że zwłaszcza duże renomowane Organizacje o długoletniej tradycji będą dbały przede wszystkim o wysoki poziom szkoleń z psychoterapii (również w zakresie wstępnych wymagań merytorycznych wobec kandydatów przyjmowanych na szkolenia, oraz istotności wiedzy psychologicznej gdyż ustawa wprost definiuje psychoterapię jako oddziaływanie psychologiczne) jak i o dobro pacjentów, a w mniejszym o interesy ośrodków szkolących w psychoterapii. 
   
   Jednocześnie w/w zmiana nie wpływa na wytyczne w Standardach PTTPB, które są pod tym względem węższe (obecnie – lista 6 kierunków studiów, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia (Dz.U. 2019 poz. 1285)) i obecny Zarząd PTTPB oczywiście nie przewiduje liberalizacji tego kryterium. 

2. Z zadowoleniem przyjmujemy ustawowe zapisy o „metodach o udowodnionej naukowo skuteczności” w psychoterapii. Oczekujemy, że następnym krokiem będzie ocena przez Agencję Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji (AOTMiT) naukowych podstaw i skuteczności różnych form oddziaływań psychoterapeutycznych, i stworzenie wytycznych analogicznych jak w przypadku wytycznych NICE (National Institute of Health and Care Excellence) i APA (American Psychological Association) w celu oddzielenia metod o udowodnionej naukowo skuteczności od metod, które nie maja danych o wystarczającej skuteczności i w związku z tym nie mogą być zalecane do leczenia danego zaburzenia psychicznego. 

Opinia prawna mec. Macieja Bocheńskiego:

„Szanowni Państwo,

wobec przekazania do podpisu Prezydenta RP “Ustawy o niektórych zawodach medycznych”
należy założyć, że ten akt normatywny zostanie w niedługim czasie podpisany, a następnie
opublikowany w Dzienniku Ustaw, po czym wejdzie w życie.

Cytowana Ustawa jest dla Państwa o tyle cenna, że wprost wspomina o certyfikacie
psychoterapeuty (odróżniając psychoterapeutów z certyfikatem od specjalistów w
dziedzinie psychoterapii, potwierdzając zatem status prawny obu tych grup zawodowych,
jako współistniejących równolegle, a nie jako proces zastępowania certyfikowanych
psychoterapeutów specjalistami w dziedzinie psychoterapii).

Nowelizacja przepisów “Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego” daje asumpt do
twierdzenia, że (przynajmniej przez pewien czas) zostanie utrzymana możliwość świadczenia
psychoterapii w strukturze publicznej służby zdrowia (na pewno w ramach “Ustawy o ochronie
zdrowia psychicznego”; istnieje prawdopodobieństwo, aby przypuszczać, że również w
ramach przepisów tzw. „Rozporządzenia koszykowego” i zarządzeń Prezesa NFZ).


Zgodnie z art 87 Ustawy, zostały wprowadzone zmiany do “Ustawy o ochronie zdrowia
psychicznego’.

Wprowadzony art 5 ust 2 “Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego” wprowadza definicję
„psychoterapii”:

art. 5.2. Psychoterapia to celowe i planowane oddziaływania psychologiczne, zmierzające do
złagodzenia lub usunięcia objawów zaburzenia oraz do poprawy funkcjonowania psychicznego
i społecznego, wspierające dążenia jednostki lub rodziny do zdrowia i rozwoju, kierowane do
osób z zaburzeniami psychicznymi.

Jakkolwiek wprowadzona definicja została wprowadzona do “Ustawy o ochronie zdrowia
psychicznego” i obejmuje swoim zakresem oddziaływania, o której mowa w tej ustawie, to
należy uznać tę definicję za definicję prawną (tzw. legalną) dla całego systemu prawa. Trudno
bowiem domniemywać, żeby w jakimkolwiek innym zakresie pojawiła się inna definicja
psychoterapii.

art 5.3.Psychoterapię w ramach opieki, o której mowa w ust. 1 [czyli w ramach opieki sprawowanej
w ramach “Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego”], prowadzi:
1) osoba posiadająca certyfikat psychoterapeuty, która spełnia łącznie następujące
warunki:
a) posiada tytuł zawodowy lekarza lub tytuł zawodowy magistra albo spełnia
warunki określone w art. 63 ust. 1 ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i
samorządzie zawodowym psychologów (Dz. U. z 2019 r. poz. 1026),
b) udokumentuje:
– ukończenie podyplomowego szkolenia w wymiarze co najmniej 1200 godzin w
zakresie oddziaływań psychoterapeutycznych mających zastosowanie w leczeniu zaburzeń
zdrowia, prowadzonego metodami o udowodnionej naukowo skuteczności, w szczególności
metodą terapii humanistyczno-doświadczeniowej lub integracyjnej, lub poznawczo-
behawioralnej, lub psychoanalitycznej, lub psychodynamicznej, lub systemowej, obejmującego
psychoterapię własną lub doświadczenie własne, superwizję psychoterapii i staże, albo
– ukończenie przed dniem 31 grudnia 2028 r. rozpoczętego przed dniem 1 stycznia
2024 r. podyplomowego szkolenia w zakresie oddziaływań psychoterapeutycznych mających
zastosowanie w leczeniu zaburzeń zdrowia, prowadzonego metodami o udowodnionej
naukowo skuteczności, w szczególności metodą terapii humanistyczno-doświadczeniowej lub
integracyjnej, lub poznawczo-behawioralnej, lub psychoanalitycznej, lub psychodynamicznej,
lub systemowej, i odbycie – realizowanych po rozpoczęciu szkolenia – psychoterapii własnej,
doświadczenia własnego, superwizji psychoterapii lub staży, które łącznie ze szkoleniem
obejmują co najmniej 1200 godzin, albo
– ukończenie przed 2012 r. podyplomowego szkolenia w zakresie oddziaływań
psychoterapeutycznych mających zastosowanie w leczeniu zaburzeń zdrowia w wymiarze
czasu określonym w programie tego szkolenia,
c) zdała egzamin certyfikujący przeprowadzony przez komisję zewnętrzną wobec
podmiotu kształcącego, w skład której nie wchodzą przedstawiciele podmiotu kształcącego, w
szczególności powołaną przez stowarzyszenia wydające certyfikaty psychoterapeuty, lub
2) osoba, która uzyskała tytuł specjalisty w dziedzinie psychoterapii dzieci i młodzieży
lub osoba posiadająca decyzję ministra właściwego do spraw zdrowia o uznaniu dorobku
naukowego lub zawodowego za równoważny ze zrealizowaniem programu szkolenia
specjalizacyjnego w tej dziedzinie, zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 24 lutego 2017 r. o
uzyskiwaniu tytułu specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia (Dz.
U. z 2023 r. poz. 506), lub
3) osoba, która uzyskała tytuł specjalisty w dziedzinie psychoterapii lub osoba
posiadająca decyzję ministra właściwego do spraw zdrowia o uznaniu dorobku naukowego lub
zawodowego za równoważny ze zrealizowaniem programu szkolenia specjalizacyjnego w tej
dziedzinie, zgodnie z art. 28 ust. 1 ustawy z dnia 24 lutego 2017 r. o uzyskiwaniu tytułu
specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia, lub
4) osoba, która ubiega się o otrzymanie certyfikatu psychoterapeuty, która spełnia
łącznie następujące warunki:
a) posiada tytuł zawodowy lekarza lub tytuł zawodowy magistra albo spełnia warunki
określone w art. 63 ust. 1 ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie
zawodowym psychologów,
b) posiada status osoby odbywającej szkolenie, o którym mowa w pkt 1 lit. b tiret
pierwsze albo drugie, i zaświadczenie wydane przez podmiot prowadzący to szkolenie o
ukończeniu co najmniej 2 roku tego szkolenia, albo spełnia warunek, o którym mowa w pkt 1
lit. b tiret pierwsze albo drugie,
c) uczestniczy w superwizji psychoterapii i posiada zaświadczenie w tym zakresie
wystawione przez superwizora psychoterapii, lub
5) osoba w trakcie specjalizacji z psychoterapii dzieci i młodzieży lub psychoterapii,
która spełnia łącznie następujące warunki:
a) posiada status osoby w trakcie szkolenia specjalizacyjnego, ukończyła co najmniej
2 rok szkolenia specjalizacyjnego i posiada zaświadczenie wydane przez podmiot prowadzący
kształcenie o ukończeniu co najmniej 2 roku tego szkolenia,
b) posiada zaświadczenie od pracodawcy o pracy pod nadzorem osoby posiadającej
certyfikat psychoterapeuty lub specjalisty w dziedzinie psychoterapii dzieci i młodzieży, lub
specjalisty w dziedzinie psychoterapii.

Z perspektywy członków PTTPB oraz ośrodków szkolących kluczowe jest zatem to, że certyfikat
posiadany przez osobę z tytułem magistra, po ukończeniu szkolenia obejmującego 1200
godzin w podejściu poznawczo-behawioralnym, bądź ukończonego przed 2012 rokiem
podyplomowego szkolenia łącznie ze zdanym egzaminem certyfikującym przeprowadzonym
przez komisję zewnętrzną wobec podmiotu kształcącego, w skład której nie wchodzą
przedstawiciele podmiotu kształcącego, w szczególności powołaną przez stowarzyszenia
wydające certyfikaty psychoterapeuty otwiera możliwość prowadzenia psychoterapii w
zakresie regulowanym przez “Ustawę o ochronie zdrowia psychicznego” (czyli najogólniej
mówiąc – w ramach NFZ).

Warte podkreślenia jest również to, że Ustawa wprowadza również czas na ukończenie
szkolenia – do 31.12.2028 r. stawiając jednak wymóg, aby szkolenie rozpoczęło się przed
01.01.2024 r. Ten zapis jest nieco zaskakujący, jako że i tak, w art 5 ust 3 pkt 1 lit b myślnik
pierwszy ukończenie 1200 godzin szkolenia uprawnia przez magistra wraz ze zdanym
egzaminem daje uprawnienia do prowadzenia psychoterapii. Możliwa interpretacja jest taka,
że szkolenia, które rozpoczną się przed 01.01.2024 r. i skończą przed 31.12.2028 r. mogą być
prowadzone w mniejszym wymiarze, niż 1200 godzin, natomiast szkolenia rozpoczęte w
okresie późniejszym będą już (aby dawać uprawnienia, o których mowa) musiały mieć wymiar
co najmniej 1200 godzin.

Należy zwrócić uwagę również, że na zasadzie art 5 ust 3 pkt 4 “Ustawy o ochronie zdrowia
psychicznego” prawo prowadzenia psychoterapii w zakresie normowanym tą ustawą będą
mieli również kursanci w trakcie szkolenia, tj. po ukończonym drugim roku szkolenia,
legitymujący się potwierdzeniem tego faktu przez ośrodek szkolący, jak również
zaświadczeniem o poddawaniu się superwizji.

Oczywistym i przewidywalnym było zagwarantowanie prawa do prowadzenia psychoterapii w
systemie “Ustawy o ochronie zdrowia psychicznego” również specjalistom w dziedzinie
psychoterapii, jak również psychoterapii dzieci i młodzieży i osobom w trakcie specjalizacji.
Dodatkowo, tak jak zresztą dało się to wyczytać z tekstu ustawy przekazanego do Senatu,
“Ustawa o niektórych zawodach medycznych”, wprowadza ustawowo zagwarantowaną
możliwość przystąpienia do Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego (w zakresie
psychoterapii i psychoterapii dzieci i młodzieży) poza dwiema ścieżkami, o których mowa w
“Ustawie z dnia 24 lutego 2017 r. o uzyskiwaniu tytułu specjalisty w dziedzinach mających
zastosowanie w ochronie zdrowia”, tj. ukończenia szkolenia specjalizacyjnego i ścieżki
uznawania dorobku za równoważny szkoleniu mocą decyzji Ministra.

W przypadku Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego w dziedzinie psychoterapii należy
najpóźniej przed 31 grudnia 2028 r. ukończyć szkolenie w wymiarze 1200 godzin, albo przed
31 grudnia 2028 r. zakończyć szkolenie w krótszym wymiarze, pod warunkiem, że zostało ono
rozpoczęte przed 01 stycznia 2024 r. ewentualnie legitymować się ukończeniem szkolenia
przed 2012 rokiem.

W przypadku Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego w dziedzinie psychoterapii dzieci i
młodzieży konieczne jest dodatkowe posiadanie rekomendacji superwizora lub superwizorów
psychoterapii mających doświadczenie w superwizji procesów psychoterapeutycznych dzieci
lub młodzieży oraz ich rodzin potwierdzającą, że posiada kwalifikacje do prowadzenia tej
psychoterapii, a także, że prowadzona psychoterapia była przedmiotem superwizji w
wymiarze co najmniej 100 godzin. Dodatkowo potrzebne jest przedstawienie:
1) zaświadczenia, że co najmniej 320 godzin szkolenia lub szkoleń podyplomowych
dotyczyło zagadnień rozwojowych, psychopatologii dzieci i młodzieży oraz metod ich leczenia,
lub ukończyła podyplomowe szkolenie uzupełniające z psychoterapii dzieci i młodzieży, lub
2) zaświadczenia, że wnioskodawca prowadził psychoterapię w placówkach
prowadzących psychoterapię pacjentów w wieku rozwojowym i ich rodzin przez okres co
najmniej 2088 godzin.

Art. 106.1. Osoba, która:
1) przed dniem 31 grudnia 2028 r. spełniła warunek, o którym mowa w art. 5 ust. 3
pkt 1 lit. b tiret pierwsze ustawy zmienianej w art. 87, albo
2) spełniła warunek, o którym mowa w art. 5 ust. 3 pkt 1 lit. b tiret drugie albo trzecie
ustawy zmienianej w art. 87
– może przystąpić do Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego w dziedzinie psychoterapii
zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 lutego 2017 r. o uzyskiwaniu tytułu specjalisty w
dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia.
Osoba, o której mowa w ust. 1, może przystąpić do Państwowego Egzaminu
Specjalizacyjnego zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 lutego 2017 r. o uzyskiwaniu tytułu
specjalisty w dziedzinach mających zastosowanie w ochronie zdrowia, w dziedzinie
psychoterapii dzieci i młodzieży, jeżeli dodatkowo posiada rekomendację superwizora lub
superwizorów psychoterapii mających doświadczenie w superwizji procesów
psychoterapeutycznych dzieci lub młodzieży oraz ich rodzin potwierdzającą, że posiada
kwalifikacje do prowadzenia tej psychoterapii, a także, że prowadzona psychoterapia była
przedmiotem superwizji w wymiarze co najmniej 100 godzin. Ponadto potrzebne jest
przedstawienie:
1) zaświadczenia, że co najmniej 320 godzin jej szkolenia lub szkoleń podyplomowych
dotyczyło zagadnień rozwojowych, psychopatologii dzieci i młodzieży oraz metod ich leczenia,
lub ukończyła podyplomowe szkolenie uzupełniające z psychoterapii dzieci i młodzieży, lub
2) zaświadczenia, że prowadziła psychoterapię w placówkach prowadzących
psychoterapię pacjentów w wieku rozwojowym i ich rodzin przez okres co najmniej 2088
godzin.

Omawiane przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2024 r.”