Ocena skutków prawnych różnych form regulacji zawodu psychoterapeuty.
Szanowni Państwo,
W związku z toczącymi się rozmowami dotyczącymi przepisów z zakresu psychoterapii Zarząd PTTPB przesyła informacje podsumowujące ich obecny status. Ze względu na skutki prawne promowanej przez część środowiska wizji „jednego samorządu zawodu zaufania publicznego” Zarząd PTTPB zdecydował o skupieniu się na wypracowaniu możliwych wersji alternatywnych przepisów.
Ekspertyzy prawne wykonane przez prof. dr hab. Macieja Gutowskiego dostępne są pod linkami.
- Od kilku miesięcy trwają rozmowy z różnymi organizacjami psychoterapeutycznymi dotyczące możliwości prawnych uregulowań psychoterapii na poziomie ustawy (rozpatrywane były 3 wersje: ustawa z samym rejestrem, ustawa z jednym wspólnym samorządem zawodu zaufania publicznego lub ustawa z kilkoma niezależnymi izbami samorządowymi dla różnych modalności).
- Ekspertyzy prawne zamówione przez PTTPB wykazały, że jeden „wspólny” samorząd powoduje konieczność ujednolicania zasad uzyskiwania Prawa Wykonywania Zawodu (szkolenia i egzaminowania). Wg. naszych analiz prawnych nie jest możliwe wskazanie „części wspólnej szkolenia” które miałoby dotyczyć wszystkich psychoterapeutów, a następnie szkolić się w „ramach nurtu”. Podobną konieczność wydzielenia wspólnej części szkolenia wskazuje ekspertyza zamówiona przez inne organizacje. Propozycje innych organizacji, żeby „ew. przez 2 lata uczyć się psychoterapii ‘ogólnej’, a potem tego co specyficzne” pokazują całkowite niezrozumieniu sposobu w jaki przebiegają wysokospecjalistyczne szkolenia poznawczo-behawioralne i są całkowicie nieakceptowalna – powodowałaby de facto likwidację możliwości szkoleń z psychoterapii poznawczo-behawioralnej w Polsce (i przy okazji również w innych nurtach).
Stosując analogię, to tak jakby próbować potraktować jako „wspólne” studia z medycyny, prawa, architektury i malarstwa, bo na każdych przewidziane jest szkolenie z BHP, lektorat i zajęcia z WFu. {Ze względu na doktrynę prawną dotyczącą art. 17.1 Konstytucji NIE JEST tutaj możliwe zastosowanie rozwiązań jak przy specjalizacjach z psychoterapii dzieci i młodzieży lub z psychologii klinicznej. Dotyczą ich całkiem inne przepisy, a samo kształcenie jest w ramach CMKP}
- Jako próbę rozwiązania w/w problemu PTTPB zaproponowało z prawnikami ew. model „wieloizbowy” czyli wydzielenia różnych modalności na poziomie ustawy – z osobnymi sposobami uzyskiwania Prawa Wykonywania Zawodu i niezależną od siebie reprezentacją poszczególnych nurtów. Nie spotkało się to ze zrozumieniem, a oczekiwania innych organizacji sprowadzają się do chęci – mimo wspominanego wyżej wpływu na zniszczenie obecnego systemu szkoleń z psychoterapii- stworzenia wspólnego Samorządu Zawodowego, w dużym stopniu finansowanego przez psychoterapeutów poznawczo-behawioralnych (ze względu na szybko rosnącą liczbę psychoterapeutów w naszym nurcie niedługo ok. połowa składek pochodziłaby od psychoterapeutów poznawczo-behawioralnych), przy jednoczesnym ograniczeniu prawa reprezentowania przez taki Samorząd ochrony praw psychoterapeutów TPB w imię „poszanowania różnorodności w ramach jednego wspólnego zawodu psychoterapeuty”. Biorąc pod uwagę dotychczasowe doświadczenia mogłoby się sprowadzać do oczekiwania, żeby psychoterapeuci poznawczo-behawioralni nie „przeszkadzali w jedności środowiska”, nie poruszali tematów badań i skuteczności psychoterapii oraz by traktować psychoterapię głównie jako oddziaływanie rozwojowo-coachingowe a nie wysokospecjalistyczną metodę leczenia.
- Alternatywną do obu w/w wersji Samorządu Zawodowego jest opcja ustawy (lub uwzględnienia w ustawie o niektórych zawodach medycznych) z samym rejestrem psychoterapeutów, a bez Samorządu Zawodowego opartego o art. 17.1 Konstytucji, lub niewprowadzanie kolejnych przepisów.
- Niezależnie od tego czy ew. Samorząd Zawodowy miałby formę jedno- czy wieloizbową, przy zastosowaniu art. 17.1 Konstytucji przynależność i opłacanie składek byłyby OBOWIĄZKOWOWE, niezależnie od indywidualnego przekonania o reprezentowaniu przez Samorząd Zawodowy jego/ jej interesu zawodowego. Wysokość składek ustalone byłby oczywiście już przez Zjazd Krajowy, natomiast w dyskusjach ze strony innych organizacji padały propozycje odwołujące się do składek w Izbach Lekarskich (obecnie to 120 pln/miesiąc) na potrzeby opłacenia m.in. pensji Władz Samorządu.
Podsumowując, prowadzone są intensywne dyskusje w sprawie uregulowań prawnych w psychoterapii. Pomimo różnych wizji, nadal szukamy kompromisu, który uwzględni złożoność tej dziedziny, zachowując różnorodność i specyfikę poszczególnych nurtów. Naszym celem jest stworzenie systemu, który będzie służyć zarówno pacjentom, jak i profesjonalistom, dbając o zachowanie tożsamości każdego z nurtów psychoterapii. Dążymy do rozwiązania, które będzie satysfakcjonujące dla wszystkich zainteresowanych stron, zachowując jednocześnie standardy bezpieczeństwa i skuteczności.
Jednocześnie stoimy na stanowisku, że złe i nieprzemyślane regulacje są rozwiązaniem dużo gorszym niż regulacje ograniczone i niepełne.
Dla PTTPB zostały przygotowane przez prof. dr hab. Macieja Gutowskiego 2 ekspertyzy prawne, które są dostępne na naszej stronie internetowej:
- Ekspertyza z 3.07.2023 r. określająca skutki prawne wprowadzenia uregulowań zawodu psychoterapeuty przez wprowadzenie samorządu zawodowego lub przez wprowadzenie przepisów o działalności regulowanej.
- Ekspertyza z 2.08.2023 r. określająca sposób regulacji przy zastosowaniu przepisów o samorządzie zawodowym zawodu zaufania publicznego, przy jednoczesnym zachowaniu niezależności od siebie różnych modalności psychoterapeutycznych.
Ze względu na ich objętość przytaczamy tutaj tylko kluczowe fragmenty:
(punkty 36 i 37 z ekspertyzy z 3.07.2023)
“36.Należy też poddać rozwadze relację pomiędzy potencjalnym samorządem lub rejestrem, a aktualnie istniejącymi stowarzyszeniami, zrzeszającymi psychoterapeutów, reprezentujących określone podejścia do psychoterapii. W przypadku powołania samorządu zawodowego uzasadnione byłoby przejęcie przez niego funkcji poszczególnych stowarzyszeń. Mając przy tym na względzie fakt, że powołanie samorządu najprawdopodobniej wiązałoby się z jednolitą regulacją statusu zawodowego psychoterapeuty, należałoby ujednolicić również standardy i podejścia stosowane przez poszczególne stowarzyszenia, w celu ustalenia jednolitych kryteriów, od których uzależnione byłoby uzyskanie uprawnień zawodowych. Takie wnioski można wyciągnąć na podstawie analizy funkcjonowania innych samorządów zawodowych, w zakresie których uzyskanie uprawnień zawodowych powinno następować dla wszystkich na tych samych zasadach i zależy od realizacji uogólnionego programu kształcenia, natomiast ewentualna specjalizacja pozostaje kwestią odrębną, w niektórych przypadkach w ogóle niepodlegającą regulacji. Alternatywnym rozwiązaniem mogłoby być – na wzór samorządów zawodowych architektów i inżynierów budownictwa – powołanie odrębnych izb na podstawie jednej ustawy. W takim przypadku możliwe byłoby separowanie uzyskiwania uprawnień zawodowych psychoterapeutów reprezentujących różne nurty psychoterapii, jednak de facto wiązałoby się to z tworzeniem niezależnych samorządów oraz odrębnych regulacji prawnych dla każdego uznanego nurtu psychoterapii.
37. W przypadku wyboru rejestru działalności regulowanej jako formy regulacji statusu zawodowego psychoterapeuty, również należałoby określić kryteria od których uzależnione byłoby uzyskanie uprawnień zawodowych, w celu ustalenia warunków, od których uzależnione byłoby dokonanie stosownego wpisu. W tym zakresie również pojawiłby się problem związany z koniecznością ujednolicenia kryteriów warunkujących dokonanie stosownego wpisu lub tworzenia kilku rejestrów pozwalających na różnicowanie tych kryteriów w zależności od nurtu psychoterapii. Wydaje się przy tym, że rejestr mógłby zostać potencjalnie powiązany z aktualnie prowadzoną przez stowarzyszenia psychoterapeutów działalnością poprzez np. ustalenie obowiązku przedłożenia certyfikatów wydanych przez organizacje kształcące w ramach uznanych naukowo metod.”
W ekspertyzie z 2.08.2023 punkt 4 oraz część “warunki wykonywania zawodu i szkolenia”
“4. (…)W zawodach, dla których charakterystyczna jest specjalizacja (prowadzenie działalności zawodowej w ramach skonkretyzowanego obszaru danej dziedziny) jak np. zawody prawnicze czy zawód lekarza, pozostaje ona neutralna dla praw i obowiązków związanych z przynależnością do samorządu i nie wpływa na uzyskanie prawa wstąpienia do samorządu zawodowego na jednolitych zasadach.”
Część “Warunki wykonywania zawodu i szkolenie
“Analiza stanu faktycznego prowadzi do wniosku, że w zakresie zawodu psychoterapeuty, warunki, od których uzależnione jest wykonywanie zawodu w ramach poszczególnych nurtów stanowią kluczowy element różnicujący. Różnice w ramach wykształcenia wymaganego do prowadzenia terapii w ramach poszczególnych nurtów są na tyle daleko idące, że trudne jest wyodrębnienie części wspólnej szkolenia czy też jednego państwowego egzaminu, od którego uzależnione mogłoby zostać uzyskanie uprawnień do wykonywania zawodu psychoterapeuty.
Kwestia szkolenia musiałaby w związku z tym zostać opracowana odrębnie w odniesieniu do każdego nurtu psychoterapii i wydaje się celowe rozważenie wprowadzenie uregulowań indywidualnych w tej kwestii.(…)”
Z poważaniem
Zarząd Polskiego Towarzystwa Terapii Poznawczej i Behawioralnej
- << Poprzedni
- Wróć do: Aktualności